મકરસંક્રાંતિ
મકરસંક્રાંતિ મુખ્યત્વે સૂર્યના મકર રાશિ (મકર) માં સંક્રમણની અવકાશી ઘટના સાથે સંકળાયેલી છે. તે શિયાળાના અયનકાળનો અંત અને લાંબા દિવસોની શરૂઆત દર્શાવે છે. “મકર” શબ્દ મકર રાશિનો સંદર્ભ આપે છે, અને “સંક્રાતિ” એ સૂર્યની એક રાશિમાંથી બીજી રાશિમાં ગતિનો સંકેત આપે છે. મકરસંક્રાંતિ એ ભારત અને દક્ષિણ એશિયાના અન્ય ભાગોમાં ઉજવવામાં આવતો હિંદુ તહેવાર છે, તે સામાન્ય રીતે દર વર્ષે ૧૪મી કે ૧૫મી જાન્યુઆરીએ આવે છે.
આ તહેવાર ભારતના વિવિધ પ્રદેશોમાં સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિક અને કૃષિ મહત્વ ધરાવે છે. ખાસ કરીને પવિત્ર નદીઓના સંગમ પર નદીઓમાં પવિત્ર સ્નાન માટે તે શુભ સમય માનવામાં આવે છે. આ તહેવાર અંધકાર પર પ્રકાશના વિજય અને ગરમ દિવસોના આગમનના પ્રતીક તરીકે વધતા પ્રકાશના કલાકોની ઉજવણી કરે છે.
કૃષિ પરિપ્રેક્ષ્યમાં, મકરસંક્રાંતિ એ લણણીનો તહેવાર છે, ભારતના ઘણા ભાગોમાં લણણીની મોસમની શરૂઆત દર્શાવે છે. તે એવો સમય છે જ્યારે ખેડૂતો પુષ્કળ પાક માટે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરે છે અને આગામી સમૃદ્ધ કૃષિ વર્ષ માટે પ્રાર્થના કરે છે.
આ તહેવાર દરમિયાન પતંગ ઉડાડવા, તલ અને ગોળમાંથી બનાવેલી પરંપરાગત મીઠાઈઓ ની આપ-લે અને સામુદાયિક સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોમાં ભાગ લેવા જેવી પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાય છે.
આ તહેવાર ભારતના જુદા જુદા ભાગોમાં અલગ અલગ નામથી ઓળખાય છે, જેમ કે તમિલનાડુમાં પોંગલ, પંજાબમાં લોહરી, ગુજરાતમાં ઉત્તરાયણ અને હરિયાણામાં માઘી. નામો અને પરંપરાઓમાં પ્રાદેશિક ભિન્નતા હોવા છતાં, મકરસંક્રાંતિની કેન્દ્રિય થીમ સૂર્યના ઉત્તર ગોળાર્ધ તરફના પ્રવાસ અને લાંબા દિવસોની શરૂઆતની ઉજવણી રહે છે.
મકરસંક્રાંતિ પર વસ્તુઓનું દાન કરવું જોઈએ
- તલ- મકર સંક્રાંતિ પર તલનું દાન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે. તલનું દાન કરવાથી શનિદેવ પ્રસન્ન થાય છે.
- ખીચડી- મકરસંક્રાંતિના દિવસે ખીચડી ખાવી જેટલી શુભ હોય છે, તેનું દાન કરવું પણ એટલું જ શુભ માનવામાં આવે છે.
- ગોળ- આ દિવસે ગોળનું દાન કરવું પણ શુભ છે. ગોળનું દાન કરવાથી સૂર્ય ભગવાનની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.
- તેલ- આ દિવસે તેલનું દાન કરવું શુભ છે. આમ કરવાથી શનિદેવની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.
- અનાજ- મકર સંક્રાંતિના દિવસે પાંચ પ્રકારના અનાજનું દાન કરવાથી દરેક મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.
- રેવાડી – મકરસંક્રાંતિના દિવસે રેવાડીનું દાન કરવું પણ શુભ માનવામાં આવે છે.
- ધાબળો – આ દિવસે ધાબળો દાન કરવું શુભ છે. આ રાહુ અને શનિને શાંત કરે છે.
