એક વખત શ્રી મહાપ્રભુજી તેમના પ્રવાસ દરમિયાન મથુરામાં પહોંચ્યા અને યમુના નદીના કિનારે વિશ્રામ ઘાટ ખાતે રહેતા હતા. આ સમયે તેઓ શ્રી યમુનાષ્ટકમ બનાવ્યું હતું. એમાં શ્રી યમુનાજી દૈવીનું વર્ણન કરેલ છે.
————–
નમામિ યમુનામહં સકલ સિદ્ધિ હેતું મુદા
મુરારિ પદ પંકજ સ્ફ઼્ઉરદમન્દ રેણુત્કટામ।
તટસ્થ નવ કાનન પ્રકટમોદ પુષ્પામ્બુના
સુરાસુરસુપૂજિત સ્મરપિતુઃ શ્રિયં બિભ્રતીમ ॥૧॥
કલિન્દ ગિરિ મસ્તકે પતદમન્દ પૂરોજ્જ્વલા
વિલાસ ગમનોલ્લસત્ પ્રકટ ગણ્ડ્શૈલોન્ન્તા।
સઘોષગતિ દન્તુરા સમધિરૂઢ દોલોત્તમા
મુકુન્દ રતિવર્દ્ધિની જયતિ પદ્મબન્ધોઃ સુતા ॥૨॥
ભુવં ભુવનપાવની મધિગતા મનેકસ્વનૈઃ
પ્રિયાભિરિવ સેવિતાં શુકમયૂર હંસાદિભિઃ।
તરંગભુજ કંકણ પ્રકટમુક્તિકાવાકુકા
નિતન્બતટસુન્દરીં નમત કૃષ્ણ્તુર્યપ્રિયામ ॥૩॥
અનન્તગુણ ભૂષિતે શિવવિરંચિદેવસ્તુતે
ઘનાઘનનિભે સદા ધ્રુવપરાશરાભીષ્ટદે।
વિશુદ્ધ મથુરાતટે સકલગોપગોપીવૃતે
કૃપાજલધિસંશ્રિતે મમ મનઃ સુખં ભાવય ॥૪॥
યયા ચરણપદ્મજા મુરરિપોઃ પ્રિયં ભાવુકા
સમાગમનતો ભવત્સકલસિદ્ધિદા સેવતામ।
તયા સહ્શતામિયાત્કમલજા સપત્નીવય-
હરિપ્રિયકલિન્દયા મનસિ મે સદા સ્થીયતામ ॥૫॥
નમોસ્તુ યમુને સદા તવ ચરિત્ર મત્યદ્ભુતં
ન જાતુ યમયાતના ભવતિ તે પયઃ પાનતઃ।
યમોપિ ભગિનીસુતાન કથમુહન્તિ દુષ્ટાનપિ
પ્રિયો ભવતિ સેવનાત્તવ હરેર્યથા ગોપિકાઃ ॥૬॥
મમાસ્તુ તવ સન્નિધૌ તનુનવત્વમેતાવતા
ન દુર્લભતમારતિર્મુરરિપૌ મુકુન્દપ્રિયે।
અતોસ્તુ તવ લાલના સુરધુની પરં સુંગમા-
ત્તવૈવ ભુવિ કીર્તિતા ન તુ કદાપિ પુષ્ટિસ્થિતૈઃ ॥૭॥
સ્તુતિ તવ કરોતિ કઃ કમલજાસપત્નિ પ્રિયે
હરેર્યદનુસેવયા ભવતિ સૌખ્યમામોક્ષતઃ।
ઇયં તવ કથાધિકા સકલ ગોપિકા સંગમ-
સ્મરશ્રમજલાણુભિઃ સકલ ગાત્રજૈઃ સંગમઃ ॥૮॥
તવાષ્ટકમિદં મુદા પઠતિ સૂરસૂતે સદા
સમસ્તદુરિતક્ષયો ભવતિ વૈ મુકુન્દે રતિઃ।
તયા સકલસિદ્ધયો મુરરિપુશ્ચ સન્તુષ્યતિ
સ્વભાવવિજયો ભવેત વદતિ વલ્લભઃ શ્રી હરેઃ ॥૯॥
॥ ઇતિ શ્રી વલ્લભાચાર્ય વિરચિતં યમુનાષ્ટકં સમ્પૂર્ણમ ॥
(વર્ણન: શ્રી વલ્લભાચાર્યજી એ યમુનાષ્ટકમ ની રચના કરેલ છે. શ્રી યમુનાજી તમામ પ્રકારની સિદ્ધિઓ આપવા માટે સક્ષમ છે. તેના બંને કાંઠા ચમકદાર રેતીથી ભરેલા છે. તેમજ નદીના બંને કિનારે વિવિધ પ્રકારના બગીચાઓ આવેલા છે અને બગીચાના ફૂલોને કારણે નદીનું પાણી સુગંધથી ભરેલું છે. તે કાલિંદ પર્વતની ટોચ પરથી ઉત્સાહપૂર્વક વહે છે. વળાંકને કારણે પાણી દૂધ જેવું દેખાય છે. એવું લાગે છે કે શ્રી યમુનાજી ઝુલાના શ્રેષ્ઠ રાજામાં ઝૂલી રહ્યા છે. જ્યારે પણ શ્રી યમુનાજી સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર આવે છે ત્યારે તેમણે સમગ્ર વિશ્વને આશીર્વાદ આપ્યા હતા. તમામ જીવો શ્રી યમુનાજીની સેવા કરે છે. શ્રી યમુનાજી ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની પ્રિય ચોથી રાણી છે. જેઓ તેમના ભક્તોની બધી ચિંતાઓ દૂર કરે છે. શ્રી વલ્લભાચાર્યની યમુનાષ્ટકમ ની જેમ વધુ એક રચના “ગિરિરાજધાર્યાષ્ટકમ્” પ્રચલિત છે.)
